BRL 2816 Kunststof afstandhouders in betonconstructies
Op 13-05-2021 is KOMO BRL 2816 Kunststof afstandhouders in betonconstructies in werking getreden. Vanaf dat moment was het mogelijk om kunststof afstandhouders te laten certificeren. Volgens BRL 0507 is het gebruik van KOMO gecertificeerde kunststof afstandhouders zelfs verplicht.
Afstandhouders, ook wel dekkingblokjes genoemd, worden niet beschouwd als bouwproduct volgens de CPR 305/2011. De afstandhouders hebben immers geen permanente functie voor de prestaties van het bouwwerk.
Dit wil niet zeggen dat afstandhouders niet belangrijk zijn, ze zorgen er immers voor dat de wapening op de juiste dekking komt te liggen tijdens het storten en op die manier de duurzaamheid van het betonelement wordt gewaarborgd. Hoe je een dekking moet bepalen en hoeveel afstandhouders je moet plaatsen behandelen we in een andere blog.
Omdat de afstandhouders geen bouwproduct zijn, zijn er ook geen geharmoniseerde normen (hEN) of EAD’s als basis voor een prestatieverklaring en een CE-markering. Afstandhouders moeten wel voldoen aan de eisen gesteld in de Eurocode 2 (EN-1992 serie) de EN 13670, en de NEN 8670. Om aan te kunnen tonen dat de afstandhouders van de juiste en constante kwaliteit zijn, en voldoen aan de eisen van eerdergenoemde richtlijnen voor de functie die ze moeten uitoefenen, is gekozen voor het opstellen van een KOMO Beoordelingsrichtlijn (BRL). Op deze manier is de afnemer van de afstandhouders verzekerd van de kwaliteit van de kunststof afstandhouders.
Typen afstandhouders
In BRL 2816 Kunststof afstandhouders in betonconstructies wordt als eerste een onderscheid gemaakt van verschillende typen afstandhouders, deze zijn hieronder te zien:
Ringafstandhouders (type 1) geven in 360 graden een dekking. Deze afstandhouders hebben een nominale en een technische dekking, hierover lees je meer in onze technische documentatie.
Pionafstandhouders (type 2) geven een dekking in 1 richting en zijn over het algemeen sterker dan ringafstanhouders om hogere draaglasten aan te kunnen.
Lijnvormige afstandhouders (type 3 en 4) zijn strips die vaak worden gebruikt voor vloerelementen zoals breedplaten. Deze afstandhouders maken het gemakkelijk om bij grote productiehoeveelheden snel dekkinghouders te plaatsen. Ze dienen wel diagonaal geplaatst worden ten opzichte van de wapening om scheurvorming te voorkomen.
Vlakvormige afstandhouders (type 5 en 6) geven geconcentreerdere ondersteuning aan de wapening en hoeven niet zoals stripafstandhouders diagonaal te worden geplaatst ten opzichte van de wapening.
Stekeindafstandhouders (type 7) worden gebruikt om de wapeningsstaaf te voorzien van dekking aan het einde van de staaf.
Materiaal
In de NEN 8670 lezen we het volgende over het materiaal voor dekkinghouders:
“De dekkingblokjes mogen van kunststof zijn of zijn vervaardigd uit een cementgebonden materiaal. Stalen afstandhouders die tevens als dekkingblokje fungeren, mogen niet direct de bekisting raken, tenzij de blokjes zijn beschermd door een geschikte bekleding die vehindert dat roest verschijnt op het betonoppervlak. Indien dekkingblokjes zijn vervaardigd uit een cementgebonden materiaal, moet dit materiaal goed zijn verdicht en ten minste een gelijke duurzaamheid waarborgen als het beton.”
Kunststof afstandhouders hebben dus, anders dan cementgebonden afstandhouders, geen additionele eisen. Vaak wordt recycle materiaal gebruikt voor het productieproces. Dit materiaal kan grote deviaties hebben per batch, om deze reden is het volgens de BRL 2816 noodzakelijk een range vast te stellen voor de toegestane specificaties van het basismateriaal. De belangrijkste zijn:
- Meltflowindex (MFR) volgens EN-ISO 1133-1 met een maximum van 20% afwijking ten opzichte van de opgegeven waarde
- Dichtheid volgens EN-ISO 1183-1 met een maximum van 2% afwijking ten opzichte van de opgegeven waarde.
Het materiaal dient bij binnenkomst te worden gecontroleerd op de specificaties, pakbonnen dienen te worden ondertekend en bewaard, materiaalcertificaten dienen in het bezit te zijn van de certificaathouder en te worden bewaard voor controle door de auditor.
Voordat het materiaal kan worden goedgekeurd voor gebruik dient er een test te worden uitgevoerd voor bestandheid tegen alkalisch milieu. Conform DIN 18542 worden afstandhouders getest in drie verschillende soorten beton om vast te stellen dat ze bestand zijn tegen het beton en ook het beton niet aantasten. Zo weten we zeker dat het materiaal geen negatieve invloeden heeft op de betonconstructie.
Productie en kwaliteitsbewaking
Wanneer is vastgesteld welk materiaal gebruikt kan worden, en er controle heeft plaatsgevonden of het juiste materiaal is geleverd, kan er worden gestart met productie. Er dienen duidelijke werkinstructies te zijn en vastgestelde instellingen voor de machines. Van elke productiesessie dienen minimaal zes afstandhouders te worden getoetst. Drie afstandhouders worden aan het begin van de productie gepakt en drie stuks aan het einde.
Als eerste worden vorm en afmeting getoetst, een afstandhouder met een dekking van 25 mm moet natuurlijk ook echt 25 mm dekking geven. De tolerantie op de maatvoering is ± 1 mm. Bij toelatingsonderzoek worden minimaal 10 afstandhouders gecontroleerd per type en dekking, bij interne kwaliteitsbewaking worden van iedere productiesessie zes stuks getoetst.
Wanneer de vorm goedgekeurd is worden de afstandhouders getoetst op sterkte en stabiliteit. Dit wordt gedaan door de grootste staafdiameter waarvoor de afstandhouder geschikt is toe te passen en een druktest uit te voeren om vast te stellen wat de draaglast is. In de afbeelding hieronder zijn verschillende testopstellingen te zien.
Bij toelating dient van ieder type afstandhouder te worden vastgesteld wat de draaglast is door vijftien stuks te testen van de grootste en de kleinste dekking. De formule voor het vaststellen van de waarde is als volgt:
Fb = Fpm –1,5σp
Hierin is:
Fb Belastbaarheid van de afstandhouder
Fpm Gemiddelde waarde van de 15 proeven
σp Standaardafwijking over de 15 proeven
Wanneer er een productiesessie heeft plaatsgevonden van een afstandhouder moeten er vijf stuks worden beproefd middels een druktest om vast te stellen of ze aan de opgegeven waarde voldoen. Op deze manier is er een volledige kwaliteitsbeheersing en kan de betonfabriek er vanuit gaan dat de kwaliteit van de dekkinghouders constant is. Wanneer er geen kwaliteitssysteem wordt toegepast dat gelijkwaardig is aan de KOMO-vereisten, kan het risico bestaan dat er te grote verschillen ontstaan tussen batches die geproduceerd worden. Hiermee is het risico verhoogd dat de uitvoeringstolerantie voor Cnom conform Eurocode 2, niet meer gehaald wordt.
Voor de inkoper: hoe weet ik nu welke kunststof afstandhouders KOMO gecertificeerd zijn?
Als inkoper is het belangrijk om te weten of je daadwerkelijk KOMO gecertificeerde kunststof afstandhouders aangeboden krijgt en ontvangt. Hoe weet je nu of de afstandhouder echt gecertificeerd is?
Als eerste kun je naar het KOMO-certificaat vragen. Hierop kun je het bedrijf zien dat de certificaathouder is en de productielocatie. Op het certificaat kun je echter niet zien welke typen zijn gecertificeerd. Dit komt omdat de lijst steeds kan worden uitgebreid en het niet wenselijk iedere keer een nieuw certificaat uit te geven als er een afstandhouders wordt toegevoegd. Om deze reden is er een bijlage bij het certificaat waarin alle afstandhouders worden benoemd die gecertificeerd zijn. Via deze link kun je de gecertificeerde bedrijven vinden. Wanneer je op het certificaat document klikt vind je aan het einde een bijlage met alle afstandhouders die gecertificeerd zijn. Onderstaand het voorbeeld van het certificaat van Van der Blij en de bijbehorende bijlage met de lijst van alle gecertificeerde kunststof afstandhouders:
Let op: iedere dekking dient apart te worden gecertificeerd en benoemd in de bijlage. Je kunt dus in theorie een ringafstandhouder Multi dekking 15 mm certificeren maar daarmee zijn de andere dekkingen nog niet automatisch gecertificeerd.
Wanneer je zeker bent dat het aangevraagde type afstandhouder is gecertificeerd, kun je bij levering een controle uitvoeren door de verpakking te controleren. Afstandhouders mogen alleen per type en dekking worden verpakt, twee dekkingen in 1 zak is dus niet toegestaan. Op iedere zak dient minimaal de volgende informatie aanwezig te zijn:
- Fabrieksnaam en/of gedeponeerd handelsmerk
- Productiedatum of -codering
- Type aanduiding
- Diameter betonstaal waarvoor de afstandhouder geschikt is (type 1, 2 en 7)
- Belastbaarheid volgens artikel 4.1 uit BRL 2816
- KOMO-beeldmerk en certificaatnummer
Als inkoper kun je dus het beste een certificaat met de bijlagen opvragen in het offerte stadium. Wanneer de goederen binnen komen kun je bij ingangscontrole de verpakkingen laten controleren op aanwezigheid van bovengenoemde informatie. Zo weet je zeker dat je altijd de juiste kwaliteit geleverd hebt gekregen.
Bibliografie
EN 1992-1-1:2004
Eurocode 2: Design of concrete structures - part 1-1: General rules and rules for buildings. European Committee for Standardization. Brussels, EN, CEN, (2005).
NEN-EN 13670:2009
Het vervaardigen van betonconstructies. Nederlands Normalisatie-instituut. Delft, NEN, (2009).
NEN 8670:2021
Aanvullende voorschriften bij NEN-EN 13670: Het vervaardigen van betonconstructies. Nederlands Normalisatie-instituut. Delft, NEN, (2021).
BRL 2816
Kunststof afstandhouders in betonconstructies. KIWA. Rijswijk, KIWA, (2021).
Vragen, opmerkingen of suggesties?
Bij Van der Blij vinden we het leuk om kennis te delen. We doen ons best om zo goed mogelijk alles uiteen te zetten, ons uitsluitend te baseren op brondocumenten en deze transparant te benoemen in de teksten van de blogs en onze bibliografie.
Toch kan het zijn dat ook wie iets missen of fout interpreteren, wij weten immers ook niet alles ;). Zie je iets waar je het niet mee eens bent, denk je dat we iets gemist hebben of heb je een suggestie dan horen wij dat natuurlijk graag. Neem vooral contact met ons op en vraag naar degene die de blog heeft geschreven.
